ماموریت توماس وست، دیپلمات ارشد آمریکایی، پس از سه کار به عنوان فرستاده ویژه وزارت خارجه ایالات متحده در امور افغانستان، پایان یافت و آنتونی بلینکن، وزیر خارجه ایالات متحده، روز سه‌شنبه دهم مهر، اعلام کرد که توماس وست از این پس سرپرست دفتر هماهنگی تحریم‌ها در وزارت خارجه خواهد بود.

توماس وست در اکتبر ۲۰۲۱، پس از پایان یافتن ماموریت زلمی خلیل‌زاد که سال ۲۰۱۸ فرستاده ویژه ایالات متحده در امور صلح افغانستان شد، جانشین او شد و در این مدت بارها با رهبران طالبان در دوحه، ابوظبی و استانبول ملاقات کرد.

وست از سال ۲۰۱۸ که دونالد ترامپ، زلمی خلیل‌زاد را مامور مذاکره با طالبان کرد، معاون خلیل‌زاد بود و در این مدت دوشادوش او در مذاکره با طالبان و امضای توافق صلح دوحه که بر اساس آن، نیروهای آمریکایی و ائتلاف بین‌المللی از افغانستان خارج شدند، حضور داشت.

زلمی خلیل‌زاد ۱۸ اکتبر ۲۰۲۱، حدود دو ماه پس از خروج نیروهای آمریکایی از افغانستان که به فروپاشی سریع دولت جمهوری و بازگشت طالبان به قدرت منجر شد، از سمتش کناره‌گیری کرد. مقام‌های دولت پیشین افغانستان خلیل‌زاد را به مهندسی روند مذاکره با طالبان به نفع این گروه متهم می‌کنند. او همچنین متهم است که با امتیازدهی به طالبان در مذاکرات دوحه و لابی به نفع این گروه در ایالات متحده، دولت بایدن را به خروج شتاب‌زده از افغانستان و واگذاری قدرت به طالبان وادار کرد.

کمیته روابط خارجی مجلس نمایندگان آمریکا، هفته گذشته ۱۵ تن از مقام‌های ارشد دولت بایدن از جمله خود جو بایدن، کامالا هریس، آنتونی بلینکن، زلمی خلیل‌زاد و و ۱۱ نفر دیگر را مسئول پیامدهای خروج پرهرج‌ومرج از افغانستان معرفی کرد و قطعنامه محکومیت این افراد با اکثریت آرا در مجلس نمایندگان تصویب شد.

خلیل‌زاد بارها در مصاحبه‌هایش این اتهام‌ها را رد کرده و گفته است که ایالات متحده اصرار داشت که حضور در افغانستان پایان دهد و این کار را تحت هر شرایطی انجام می‌داد.

پس از کناره‌گیری زلمی خلیل‌زاد از مسند فرستاده ویژه ایالات متحده در امور صلح افغانستان، معاونش توماس وست این سمت را بر عهده گرفت. در اطلاعیه وزارت خارجه آمریکا در اواخر اکتبر ۲۰۲۱ در مورد انتصاب توماس وست به جای زلمی خلیل‌زاد، سمت او «فرستاده ویژه وزارت خارجه در امور افغانستان» ذکر شده است، در حالی که سمت خلیل‌زاد «فرستاده ویژه ایالات متحده در امور صلح افغانستان» بود.

«حفظ وحدت بین‌المللی در تعامل با طالبان»

تعامل با طالبان و بسیج دولت‌های جهان در این مسیر از اصلی‌ترین شعارهای توماس وست تصدی سمت فرستاده ویژه در امور افغانستان بود. در اطلاعیه وزارت خارجه آمریکا که در مورد ماموریت توماس وست منتشر شد، آمده است که بسیج بین‌المللی برای تعامل با طالبان و جلب حمایت بین‌المللی برای ارائه کمک‌های بشردوستانه به افغانستان» از اهداف کلیدی فرستاده ویژه در امور افغانستان است. 

FNpi7Q2X0AA3YFy.jpeg

طالبان با بازگشت به قدرت، اقتصادی از هم‌پاشیده و بانک‌هایی خالی تحویل گرفتند و شمار جمعیت فقیر و نیازمند کمک افغانستان نیز به‌سرعت از ۱۸ میلیون به ۲۵ میلیون نفر افزایش یافت. بر اساس اعلام سازمان بین‌المللی کار و برنامه عمران ملل متحد، خروج سرمایه از افغانستان به کشورهای منطقه، متوقف شدن فعالیت شرکت‌های تولیدی، فرار سرمایه‌گذاران و توقف پروژه‌های اقتصادی و توسعه‌ای سازمان‌های بین‌المللی باعث از دست رفتن حدود ۷۰۰ هزار شغل در افغانستان شد.

در چنین وضعیتی، توماس وست در نقش «ناجی» رژیم طالبان از نیویورک تا دوحه و از استانبول تا مسکو در نشست‌های متعددی شرکت کرد تا حمایت اقتصادی کشورهای جهان را به سمت افغانستان جلب کند. در نتیجه این تلاش‌ها، ایالات متحده متعهد شد که کمک‌هایش را به افغانستان به صورت پول نقد به کابل بفرستد تا با تزریق آن به بانک‌های این کشور از جمله بانک ملی افغانستان که تحت کنترل طالبان بود، کمبود نقدینگی را در بازار افغانستان جبران کند.

در ماه‌های نخست سلطه طالبان بر افغانستان، ارزش پول ملی افغانستان در برابر دلار به صورت بی‌سابقه‌ای سقوط کرد، اما کمک‌های نقدی ایالات متحده و تزریق پول نقد به بازارهای افغانستان، مانع از ادامه این روند شد. در ماه نوامبر ۲۰۲۱، ارزش یک دلار در بازارهای افغانستان به ۹۵ افغانی رسیده بود، اما اکنون پس از سه سال، یک دلار معادل ۶۸ افغانی است که نشان می‌دهد ارزش پول ملی افغانستان در برابر دلار روند صعودی طی کرده است.

در اکتبر ۲۰۲۲، توماس وست از چاپ ۱۰۰ میلیارد اسکناس افغانی جدید در لهستان خبر داد و گفت این پول‌ها به بانک مرکزی افغانستان تحت سلطه طالبان تحویل داده می‌شود. این اقدام نیز بخشی از تلاش توماس وست برای ایجاد ثبات در بازار داخلی افغانستان و جلوگیری از سقوط بانک‌ها و پول ملی افغانستان بود که در جبران کمبود نقدینگی در افغانستان نقش موثری داشت.

اداره بازرس ایالات متحده در امور بازسازی افغانستان (سی‌گار)، ژوییه ۲۰۲۴ در گزارشی اعلام کرد که سازمان ملل متحد از اوت ۲۰۲۱ تا ژوییه ۲۰۲۴، دو میلیارد و ۸۰۰ میلیون دلار پول نقد به افغانستان منتقل کرده است که از این مبلغ، دو میلیارد و ۱۰۰ میلیون دلار را ایالات متحده و باقی‌ را دولت‌های مختلف تحت عنوان کمک بشردوستانه ارائه کرده‌اند.

به گزارش سی‌گار، ارسال پول نقد به کابل باعث شد تا ارزش پول ملی افغانستان در مقابل دلار و دیگر ارزهای خارجی ثابت بماند و برخی کسب‌وکارها رونق بگیرند اما طالبان هم به این کمک‌های بشردوستانه دسترسی دارند و از آن برای تقویت پایه‌های رژیمشان استفاده می‌کنند.

به رغم گزارش‌های سی‌گار از دستبرد مقام‌های طالبان به کمک‌های بشردوستانه و درخواست‌ مکرر اعضای کنگره برای توقف ارسال پول مالیات‌دهندگان آمریکایی به افغانستان تحت سلطه طالبان، توماس وست تا آخرین روز ماموریتش بر تداوم و افزایش کمک‌های بشردوستانه به افغانستان تاکید کرد.

مایکل مک‌کال، رئیس کمیته روابط خارجی مجلس نمایندگان آمریکا، بارها با انتقاد از دولت بایدن به دلیل ارسال محموله‌های پول نقد به افغانستان، گفت این پول‌ها در زمینه تقویت تروریسم و بقای رژیم طالبان هزینه می‌شود.

آزادی گروگان‌های آمریکایی از اسارت طالبان

آزادی شهروندان آمریکایی که طالبان سه سال گذشته در افغانستان به گروگان گرفته بودند، از دیگر شعارهای توماس وست به‌عنوان فرستاده ویژه وزارت خارجه ایالات متحده در امور افغانستان بود.

در این مدت، وست جلسات متعددی با عبدالحق وثیق، رئیس اداره استخبارات (اطلاعات)، ملا محمد یعقوب، وزیر دفاع، مولوی امیرخان متقی، وزیر خارجه و دیگر مقام‌های طالبان در دوحه و ابوظبی برگزار کرد. محور بیشتر این ملاقات‌ها گفت‌وگو سر چگونگی کمک‌های بشردوستانه، تعامل طالبان با جهان، آزادی گروگان‌های آمریکایی از زندان‌های طالبان و پیگیری تعهدات دوطرف در توافقنامه دوحه بود.

image.jpeg

در سپتامبر ۲۰۲۲، مارک فریکس، پیمانکار آمریکایی که سال ۲۰۲۰ در کابل ربوده شد، با حاجی بشیر نورزی، قاچاقچی بین‌المللی مواد مخدر، مبادله شد. نورزی در ایالات متحده به اتهام قاچاق مواد مخدر و تامین مالی فعالیت‌های تروریستی طالبان به حبس ابد محکوم شده بود.

البته با وجود برگزاری نشست‌های متعدد میان توماس وست و مقام‌های طالبان، سرنوشت محمود حبیبی، رایان کوربت و جورج گلزمن، سه شهروند آمریکایی دیگر، که به اتهام‌های مختلف در اسارت طالبان‌اند، مبهم مانده است.

ماموریت توماس وستدر حالی پایان یافت که به نظر می‌رسد تلاش برای آزادی شهروندان آمریکایی در اسارت طالبان را پس از این کرن دکر، کاردار سفارت آمریکا در افغانستان، که کارها را از دوحه اداره می‌کند، ادامه می‌دهد. سفارت ایالات متحده در کابل از اوت ۲۰۲۱ تاکنون تعطیل است و هنوز برای بازگشایی آن تصمیمی اتخاذ نشده است.

شکست سیاست تعامل با طالبان

تعامل با طالبان و جلب توجه جهان به این مسئله از کلیدی‌ترین برنامه‌های توماس وست بود، اما پس از سه سال حتی خود ایالات متحده هم از این موضع عقب‌نشینی کرد. روند دوحه نیز که با ابتکار سازمان ملل متحد و ایالات متحده با هدف ایجاد چارچوب گفت‌وگو میان طالبان و جهان راه‌اندازی شد، پس از سه دوره برگزاری با حضور فرستادگان ویژه دولت‌ها در امور افغانستان، به بن‌بست رسید.

هفته گذشته، رزماری دی‌کارلو، معاون امور سیاسی دبیرکل سازمان ملل متحد، در نشست شورای امنیت تصریح کرد که به دلیل سیاست‌های طالبان، روند دوحه با خطر متوقف شدن مواجه است و دولت‌های جهان به تداوم آن علاقه‌ای ندارند.

طالبان در سه سال گذشته بیش از ۷۰ فرمان علیه حقوق بشر، زنان، دختران و حقوق اساسی مردم افغانستان صادر کردند و فشارها و توصیه‌های ایالات متحده، سازمان ملل و دیگر دولت‌ها در لغو این فرمان‌ها که زنان و دختران را از تحصیل و اشتغال و مردان را از حقوق شهروندی‌شان محروم کرده، تاثیری نداشته است.

ماموریت توماس وست در حالی پایان یافت که نه وضعیت حقوق بشر در افغانستان بهبود یافت، نه سیاست تعامل با طالبان به تغییر مثبت در رویکرد این گروه منجر شد و نه گروگان‌های آمریکایی از زندان‌های طالبان آزاد شدند. به نظر می‌رسد تنها کاری که توماس در سه سال ماموریتش در امور افغانستان به ثمر رساند، نجات اقتصاد ورشکسته و فروپاشیده رژیم طالبان از غرق شدن با تزریق حدود سه میلیارد دلار پول نقد تحت عنوان کمک بشردوستانه به بازار افغانستان بود که دو میلیارد و ۱۰۰ میلیون دلار آن را دولت بایدن و در بسته‌های ۴۰ میلیون دلاری به کابل فرستاد.